Behandelaars & Trainers
In de nabije toekomst kunnen hier behandelaars en trainers antwoorden krijgen op de onder andere de volgende vragen:
1. Kan mijn cliënt sporten met zijn of haar aandoening en prothese?
Prothesen worden voorgeschreven door een revalidatiearts in samenwerking met een prothesemaker, in principe geld dit ook voor sportprothese. Een sportprothese is specifiek ontwikkeld voor een individuele atleet voor een specifieke sport.
Hiernaast heeft de wijze waarop de amputatie is uitgevoerd ook invloed op het gedrag van de prothese. Te denken valt aan de lengte van de stomp, het hechten van de musculatuur aan het bot of “end to end” spieren aan elkaar voor een betere bekleding van de stomp. Hiernaast komen er ook meer verschillende technieken om de prothese te verbinden met de stomp. Een grove indeling is aan de ene kant verschillende vormen van koker technieken en anderzijds de osseo-integratie prothesen (klikprothese).
Voor sport specifieke situaties zijn de klikprotheses op dit moment nog onvoldoende getest om deze zondermeer toe te laten voor het hardlopen. De krachten die vrijkomen op het implantaat in het been zijn nog niet volledig onderzocht in termen van wat de reacties zijn in het bot.
Het hardlopen met computergestuurde prothesen met elektromotoren bieden wel mogelijkheden om harder te kunnen lopen maar worden in de baanatletiek (competitie verband en wedstrijd atletiek) niet toegestaan.
Uiteindelijk zal de training ook bestaan uit het één worden van mens en beenprothese in de context van het sporten. De controle over de prothese als taak binnen de sport specifieke context wordt vaak beschreven als het ‘extended gevoel’. De sporter zal fysiologische spieren en gewrichten linken aan de eigenschappen van de prothese. Dit komt niet geheel overeen met het valide looppatroon maar wordt bepaald door materiaaleigenschappen van de blade in combinatie van en/of een onder of bovenbeen amputatie. In dat geval zal de keuze van welke mechanische knie een rol spelen in de loopvaardigheid.
Ook het overbrengen van de krachten op de prothese koker kunnen klachten veroorzaken in de stomp. Om deze reden wordt er gezocht naar materialen die tussen koker en stomp kunnen worden aangebracht (liners van diverse materialen en vormen). Enige nadeel kan ontstaan dat het draagcomfort als nadeel kan geven dat hierdoor beweging kan ontstaan tussen koker en stomp. Ook door training moet er rekening worden gehouden met stomp veranderingen in de vet spier massa verhoudingen zodanig dat in de tijd ook een koker eerder moet worden vervangen dan door slijtage.
Misschien overbodig om te melden is dat er oefening nodig is om een afstemming te krijgen tussen eigenaar en prothese.
Het inzicht dat de reden van een amputatie ook een rol speelt is een feit. Een traumatische amputatie, of op basis van oncologie of vaatlijden werkt direct of indirect door maakt dat geavanceerde prothesen niet voor iedereen is weggelegd.
Ik ben bereid, indien hier meer vragen over voortkomen, deze te beantwoorden in zoverre het binnen mijn kennisgebied ligt.
2. Welke prothese moet ik mijn cliënt adviseren?
Een amputatie in het onder of het bovenbeen is een ingrijpende gebeurtenis. Naast het verwerken van het verlies, aanpassingen in het dagelijks leven en het aanvaarden van de beperking is het opnieuw inrichten van het leven maar voor een deel bepaald door de keuze van de prothese.
Op het moment dat U er klaar voor bent om weer deel te nemen aan het maatschappelijk leven is er ook weer ruimte om te denken aan het oppakken van activiteiten.
Na de amputatie zal er gestart worden met een tijdelijke voorziening voordat er wordt gewerkt aan een meer definitievere keuze van prothese. Het been moet wennen aan de nieuwe situatie zie ook kwaliteitscijfers behandelresultaten revalidatie instellingen.
In het advies zal in eerste instantie de revalidatiearts en de revalidatie periode bepalend zijn voor de keuze van de soort fixatie aan de stomp. De eventuele keuze van een kniegewricht, enkel en voet. Van heel statisch tot dynamische inrichting. Mechanische knieën tot computer aangestuurde knieën.
Hiernaast bepaalt de kwaliteit van de huid, bv zweten, drukplekken en beharing hoe de prothese wordt verdragen. Ook verandering van de stomp, afname van de zwelling, beweeg gedrag en de oorzaak van de amputatie een rol in het verdragen van de prothese. Niet alles, maar voor vele problemen zijn wel oplossingen te bedenken maar doorzetten en bespreken met de prothesemaker is een eerste stap.
Ook in de dagelijkse prothese zijn diverse mogelijkheden om een meer actieve levensvorm in aan te brengen. Dat begint bij de keuze van de enkel en voet. Hiervoor geld dan weer dat proberen een eerste stap is. Let wel! Elke andere voet is een nieuwe vaardigheid. Aanvankelijk zal elke nieuwe aanpassing weer iets vragen van je vermogen om hier weer mee om te gaan. Niemand zal beweren dat het makkelijk is. Je prothese beheersen vraagt tijd en durf.
Idem de keuze van een knie, aanvankelijk zal de keuze bepaald worden door de ervaring van prothesemaker.
Voor sportbeoefening is het niet voor elke sport vereist een aangepaste of sportprothese aan te schaffen. Ook de vergoeding van een “andere” prothese is niet geregeld. Er zijn wel mogelijkheden, hiervoor verwijs ik naar de website van Uniek sporten. ( www.revalidatiecheck.nl )
Welke sportprothese het best bij jou past is ook afhankelijk van de keuze van de sport. In deze website is je keuze bepaald door je zoekactie. Er zijn vele bronnen die iets vertellen over de keuze en dat maakt het niet makkelijk om hier een juiste prothese aan te bevelen. Voor het hardlopen heb je een blade nodig. Je gewicht zal in eerste instantie de keuze maken, maar later ook de mate van kracht die je op de prothese zet om er energie in te “duwen” om in de afwikkeling een afzet te genereren. Wat je erin stopt, krijg je weer terug. Je looptechniek moet er dan voor zorgen dat je afzet op het goede moment komt.
Het kost tijd, maar laat je niet ontmoedigen door de beperkingen die je ondervindt. Je bent al een heel eind
Ik kan je aanraden eens te kijken naar b.v. de website van Paul Ramakers (Paul-ramakers.com)
3. Wie zijn leveranciers van sportprotheses?
De meest bekende zijn Otto Bock en Őssur en er zijn nog Japanse en Amerikaanse leveranciers. Het aanbod is uitgebreid en divers en er zijn vele “ me too’s” op de markt die afgeleid zijn van de bekende blades van Otto Bock en Őssur. Naast de prijs voor de blade zijn er vele verschillen. Voor een goed advies verwijs ik je naar een vestiging van de Hoogstraat Orthopedietechniek in Utrecht. Deze kunnen je van advies dienen bij je keuze (of een second opinion!).
In de eigen omgeving zijn leveranciers als OIM en Livit ook in staat je van advies te voorzien.
Hiernaast is er op verschillende plaatsen in Nederland de mogelijkheid om loopgroepen actief bezig te zien tijdens trainingen. Mijn overzicht is zeker niet compleet, maar ik wil wel enkele locaties noemen.
In Hoorn (N-Holland) is dat de groep van Frank Dik. Zeer ervaren in het begeleiden en trainen op maat. Voor topsport en breedtesport.
*Elke zaterdag 15.00-16.30 atletiekvereniging Hollandia Hoorn (Fdik@quicknet.nl).
In Amsterdam kun je terecht bij Guido Bonsen van Team para atletiek. Ook hier kun je terecht voor topsport en breedtesport.
info@teamparaatletiek.nl
In Eindhoven bij Endhoven Atletiek (zie deze website) kun je terecht voor breedtesport. (info@prothesesport.nl en info@wechallengeyouwin.nl
Niet vermeld maar er zijn ook sporters actief bij atletiekverenigingen door het land.
De atletiek unie organiseert met regelmaat talentendagen als onderdeel van de zoektocht paralympisch talent (initiatief NOC*NSF). We kennen in Nederland nog geen selectie beleid waarbij mensen uit een club vanzelf doorstromen naar een landelijk niveau. Zie hiervoor de website van de Atletiek unie (www.atletiek.nl).
Ervaringsdeskundigheid en zeer bekwaam in de opties die prothesen te bieden hebben is Ap Rietveld. Als geen ander is deze zeer goed op de hoogte wat de markt te bieden heeft in het aanbod van prothese voorzieningen.
Appierietveld@me.com
Hiernaast kan ook Uniek sporten je informeren over aanschaf of uitleen van sporthulpmiddelen. www.unieksporten.nl/hulpmiddelen.
Deze informatie is mogelijk verre van compleet. Graag verneem ik welke informatie hieraan toegevoegd of gewijzigd dient te worden.